ژئوپارک قشم کجاست؟

ژئوپارک قشم

ژئوپارک ها بخشی از برنامه علوم زمین یونسکو هستند که با هدف مدیریت و بهره برداری پایدار از سرزمین ها و جلب مشارکت جوامع محلی شکل گرفته اند. این ابتکار به حفظ و نگهداری میراث زمین شناختی، طبیعی و فرهنگی کمک می کند و الگویی مناسب برای همزیستی پایدار انسان و زمین ارائه می دهد. برخلاف مناطق حفاظت‌شده که اغلب ورود بازدیدکنندگان را محدود می کنند، ژئوپارک ها برای جذب گردشگران طراحی شده اند و همین امر باعث تقویت اقتصادهای محلی به شیوه ای پایدار می شود.

از جمله اهداف اصلی ژئوپارک ها می توان به افزایش آگاهی عمومی درباره علوم زمین و تشویق به حفاظت از میراث زمین‌شناختی اشاره کرد. شبکه جهانی ژئوپارک ها با حمایت یونسکو در سال ۲۰۰۴ تأسیس شد و در ابتدا شامل ۱۷ ژئوپارک از اروپا و هشت ژئوپارک از چین بود. تا سال ۲۰۲۰، این تعداد به ۱۶۱ ژئوپارک از ۴۴ کشور جهان رسید. در این میان، ژئوپارک قشم تنها ژئوپارک جهانی ایران و نخستین ژئوپارک خاورمیانه به شمار می آید.

معرفی این پارک

جزیره قشم با وسعت 1500 کیلومتر مربع به عنوان بزرگ ترین جزیره خلیج فارس شناخته می شود. این جزیره زیبا که در منطقه ای با آب و هوای نیمه استوایی قرار دارد، از پوشش گیاهی متنوعی شامل درختان کنار، کهور و کرت برخوردار است. طبیعت غنی و متنوع، زیستگاه های منحصربه فرد، گونه های کمیاب جانوری و گیاهی، پدیده های زمین شناسی جذاب و سواحل بی پایان، قشم را به یکی از محبوب ترین جاذبه های طبیعی منطقه تبدیل کرده است.

موقعیت جغرافیایی قشم در مرز دو اکوسیستم دریایی متفاوت، یعنی خلیج فارس و دریای عمان موجب ایجاد تنوع زیستی بی نظیری شده است. این دو اکوسیستم که از طریق تنگه هرمز به یکدیگر متصل می شوند، تفاوت های قابل توجهی از نظر تنوع زیستی دارند. زیستگاه های گوناگون، به ویژه زیستگاه های ساحلی قشم، از ویژگی های برجسته این جزیره هستند. بسترهای صخره ای، مرجانی، ماسه ای و جنگل های مانگرو نمونه هایی از این زیستگاه ها هستند که در سراسر خلیج فارس پراکنده اند، اما در قشم به صورت یکجا دیده می شوند.

از میان این زیستگاه ها، بسترهای مرجانی، جنگل های حرا و جنگل های بارانی، بیشترین تنوع زیستی را ارائه می دهند. جنگل های حرا در قشم وسعتی بیش از ۱۰۰ هزار هکتار دارند، هرچند مساحت دقیق جزایر مرجانی اطراف قشم هنوز مشخص نشده است.

جریانات جزر و مدی خلیج فارس نیز نقشی مهم در شکل‌گیری اکوسیستم های منحصربه فرد اطراف قشم ایفا می کنند. این مناطق جزر و مدی به دلیل تنوع زیستی بالا و فراوانی گونه های مختلف، از اهمیت ویژه ای برخوردارند و همواره توجه گردشگران را به خود جلب می کنند.

تاریخچه ژئوپارک قشم

ژئوپارک ها با اهدافی چون حفاظت، آموزش و توسعه پایدار تأسیس شده اند و مدیریت آن ها بر پایه این اصول طراحی شده است. یونسکو با ایجاد ژئوپارک ها تلاش دارد این مناطق را به مراکزی مؤثر برای آموزش، پژوهش و کارورزی در زمینه های مختلف علوم زمین تبدیل کند تا بتواند از آن ها به بهترین نحو حفاظت و بهره برداری کند. ژئوپارک جهانی قشم، یکی از نخستین اعضای شبکه جهانی ژئوپارک های یونسکو در سال ۱۳۸۵ در این فهرست ثبت شد.

این ژئوپارک در ابتدا مساحتی حدود ۳۰۰ کیلومتر مربع از بخش غربی جزیره قشم را شامل می شد. با توسعه محدوده آن در اردیبهشت ۱۳۹۶، کل جزیره قشم، جنگل های حرا در شمال جزیره و جزیره هنگام به این مجموعه اضافه شدند. اکنون ژئوپارک قشم با مساحتی بیش از ۲,۰۶۳ کیلومتر مربع، یکی از قدیمی ترین ژئوپارک های منطقه غرب آسیا و خاورمیانه محسوب می شود. سازمان های بین المللی هنگام حمایت از ژئوپارک ها، آن ها را در فهرست خود قرار داده و از نظر مالی، تکنیکی و اعزام متخصص پشتیبانی می کنند.

ژئوسایت های ژئوپارک قشم

جزیره قشم با جاذبه های زمین شناختی، طبیعی و فرهنگی خود، در قالب ۲۵ ژئوسایت منحصربه فرد معرفی شده است که به طور ویژه تحت حفاظت قرار دارند. این ژئوسایت ها شامل مناطقی نظیر دره ستارگان، کورکوراکوه، بام قشم، دره تندیس ها، تنگه چاهکوه، غار نمکدان، جنگل حرا و بسیاری دیگر از شگفتی های طبیعی هستند. در ادامه به معرفی برخی از این ژئوسایت ها می پردازیم تا شما نیز با آن ها آشنا شوید؛

کورکوراکوه

این ژئوسایت که در شرق روستای گیاهدان واقع شده است، با تپه ماهورهایی که بر اثر فرسایش آب های جاری ایجاد شده اند، منظره ای بی نظیر از دره ها و تنگه های طبیعی به وجود آورده است که به نام «بدبوم» شناخته می شوند.

دره مجسمه ها

این دره که با ترک های گلی پوشیده شده است، به دلیل ساختار زمین شناختی شبیه به دره ستارگان است اما وسعت بیشتری دارد. سنگ های فرسایش یافته این دره، اشکال تندیس مانندی ایجاد کرده اند که چشم اندازی زیبا و منحصربه فرد ارائه می دهند.

تنگه چاهکوه

در جنوب غربی روستای چاهوی شرقی قرار دارد و از دو تنگه عمود بر هم تشکیل شده است. این منطقه به خاطر حفره ها، درزها و بریدگی های طبیعی اش جذابیت بصری بسیاری دارد. در گذشته مردم محلی با حفر چاه هایی در کف این تنگه، آب باران را ذخیره می کردند که نام آن نیز از همین موضوع گرفته شده است.

غار نمکدان

این غار که یکی از عجایب هفت گانه قشم به شمار می آید، در سال ۱۳۹۰ در فهرست میراث طبیعی ایران به ثبت رسید. غار نمکدان با گنبد نمکی خود، طولانی ترین غار نمکی جهان را در دل خود جای داده است و در فاصله ۱۰۰ کیلومتری شهر قشم واقع شده است.

دره ستارگان

دره ستارگان، در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر قشم و مجاورت روستای برکه خلف قرار دارد. این دره با ستون های سوزنی شکل، دیواره های عمودی و حفره های متعدد خود، یکی از زیباترین جاذبه های قشم است. با وجود قرار گرفتن در خارج از محدوده ژئوپارک، به دلیل ساختار ژئومورفولوژیک خاص خود به عنوان یکی از ژئوسایت های اصلی قشم در یونسکو ثبت شده است.

بام قشم

واقع در بخش مرکزی جزیره قشم، بام قشم با ارتفاع بیش از ۱۲۰ متر منظره ای فوق العاده از سواحل شمالی و جنوبی جزیره جنگل های حرا و دره مجسمه ها ارائه می دهد.

دره شور

این تنگه، قدیمی ترین لایه های رسوبی جزیره را در خود جای داده و بلندترین قله جزیره نیز بر فراز آن قرار دارد. هزاران آبراهه زیبا، تپه های مارنی و آهکی و چشمه های سولفور درمانی از جذابیت های این دره هستند.

جنگل حرا

این جنگل دریایی با مساحت ۲۰۰ کیلومتر مربع در تنگه خوران، میان جزیره قشم و بندر خمیر قرار دارد. درختان سه تا شش متری آن در زمان مد آب تا ۹۰ درصد زیر آب می روند و منظره ای خارق العاده خلق می کنند. این جنگل از مهم ترین عجایب طبیعی قشم به شمار می‌رود.

این ژئوسایت ها، نمونه ای از زیبایی ها و تنوع طبیعی جزیره قشم هستند که هرکدام داستانی منحصربه فرد برای روایت دارند و مقصدی ایده آل برای عاشقان طبیعت و زمین شناسی محسوب می شوند.

موزه ژئوپارک جهانی قشم

موزه ژئوپارک جهانی قشم که در سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را در فضایی به وسعت بیش از ۱۰۰۰ متر مربع آغاز کرد، محلی بی نظیر برای تماشای تنوع زیستی و زمین شناختی منطقه است. این موزه به طور ویژه میزبان کوچک ترین و بزرگ ترین پستانداران جهان است. حشره خوار کوتوله با وزن تنها دو گرم، به عنوان کوچک ترین پستاندار زمین، قابلیت زایمان و شیردهی را دارد، در حالی که نهنگ ها بزرگ ترین پستانداران هستند. یکی از جذاب ترین بخش های موزه، اسکلت ۱۵ متری وال گوژپشت است که به زیبایی در این مجموعه نگهداری می شود. تمامی نمونه های تاکسیدرمی موجود در این موزه با همکاری استاد رضا پارسا آماده شده اند.

در بخش پرندگان، طیف گسترده ای از انواع گونه ها به نمایش گذاشته شده اند؛ از شهدخوار کوچک، یکی از کوچک ترین پرندگان جهان، تا گونه های در معرض خطر مانند پلیکان پا خاکستری. این موزه فرصتی منحصربه‌فرد برای مشاهده بیش از ۳۰۰ گونه جانوری فراهم کرده است.

علاوه بر جانوران، مجموعه‌ای متنوع از سنگ‌ها، صدف‌ها و فسیل‌ها نیز در بخش زمین‌شناسی موزه قرار دارند. جاذبه‌های زمین‌شناختی جزیره قشم نیز به‌صورت ماکت‌های کوچک طراحی شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به غار نمکدان، سایت تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های پوزه عقابی، ساحل ماسه‌ای و بام قشم اشاره کرد.

هتل ژئوپارک قشم

هتل ژئوپارک قشم، یکی از هتل های سه ستاره جزیره در سال ۱۳۸۱ افتتاح شد و در سال ۱۳۹۴ با هدف بهبود کیفیت خدمات، بازسازی گردید. این هتل دارای ۳۰ اتاق و سوئیت در دو طبقه است که برخی از آن ها چشم اندازی دلنشین به ساحل خلیج فارس دارند. اتاق ها و سوئیت های این هتل شامل گزینه های متنوعی از جمله دو تخته تویین، دو تخته دبل، سه تخته و چهار تخته با چشم انداز دریا و سوئیت های یک خوابه برای دو یا سه نفر با نمای دریا هستند.

هتل ژئوپارک با موقعیت مناسب خود، دسترسی آسانی به ساحل خلیج فارس فراهم می کند و مهمانان آن می توانند به راحتی از جاذبه هایی مانند موزه ژئوپارک، قلعه پرتغالی ها و غار خربس دیدن کنند. علاوه بر این، بازار قدیم قشم تنها هفت دقیقه با این هتل فاصله دارد و برای علاقه مندان به خرید گزینه ای ایده آل است.

بهترین زمان بازدید از این پارک

جزیره قشم در اوایل تیر تا اوایل مرداد گرم ترین روزهای سال را با دمای بالا تجربه می کند. در مقابل، سردترین روزهای سال بین اوایل دی تا اوایل بهمن رخ می دهد که میانگین دما در این بازه به ۱۳ تا ۱۸ درجه سانتی‌گراد می رسد. از این رو، بهترین زمان برای سفر به قشم از نظر شرایط آب‌ و هوایی، بازه زمانی اوایل آذر تا اوایل فروردین است. در این مدت، هوای جزیره معتدل و دلپذیر است و احتمال بارش باران نیز کمتر می شود. به همین دلیل، فصل زمستان و ایام نوروز پرترددترین زمان های گردشگری قشم محسوب می شوند، در حالی که تابستان به دلیل گرمای زیاد، خلوت ترین فصل برای بازدید از این جزیره است.

کلام آخر

جزیره قشم با ژئوپارک جهانی خود و مجموعه ای از جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی مقصدی بی نظیر برای علاقه مندان به سفر و ماجراجویی است. از تماشای شگفتی های زمین شناختی مانند دره ستارگان و غار نمکدان گرفته تا قدم زدن در جنگل های حرا و کشف زیبایی های بکر این جزیره، هر گوشه ای از قشم داستانی منحصربه فرد برای روایت دارد. کجاباما شما را در این ماجراجویی همراهی می کند و به شما کمک می کند تا سفری به یادماندنی و پر از خاطرات خوش را تجربه کنید.